inspiratie

Hoe voorkom je grensoverschrijdend gedrag - Making Sense Together

inspiratie

Wat begon met een hashtag ‘regen’ (MeToo) is inmiddels een kolkende stroom van meldingen over seksueel grensoverschrijdend gedrag geworden. Dagelijks horen we over nieuwe ‘gevallen’, waarbij publieke figuren hard worden veroordeeld. Maar het vindt ook buiten de publieke spotlights plaats. Niemand komt er zomaar meer mee weg. Zelfs niet met terugwerkende kracht. En laten we hopen dat er ook een preventieve werking vanuit gaat.

Grensoverschrijdend gedrag is voortdurend in het nieuws. Het houdt ons enorm bezig want het raakt ons gevoel van rechtvaardigheid. In de kern gaat het over eerlijkheid van groepen, van organisaties, van individuen. Het gaat over hoe betrouwbaar je bent in interactie, over je aan je woord houden, over of je eerlijk bent als er iets verdeeld moet worden, zeker als je ongezien kunt ‘valsspelen’.

Experiment

Even een bekend voorbeeld: in een experiment beantwoorden de deelnemers vragen en krijgen een beloning voor elk goed antwoord. Aan het einde van het experiment geeft de docent de juiste antwoorden en de deelnemers kijken hun eigen vragen na. Om de beloning te krijgen hoeven de deelnemers alleen aan de docent te vertellen hoeveel vragen ze goed hadden. Het formulier met hun antwoorden mogen ze weggooien. Wat de onderzoekers vonden is wat een grote hoeveelheid onderzoeken laat zien: als mensen op deze wijze ongemerkt een voordeel kunnen behalen, doen ze dat. De meerderheid loog dan ook over hoeveel vragen ze goed hadden. Breng mensen in de juiste situatie, en velen worden voorspelbaar minder eerlijk.

Integriteit is het juiste doen. Ook als niemand kijkt.

Waar ligt de grens bij ‘vals spelen’?

Mensen die hoog op integriteit scoren, liegen zelfs niet in zo’n experiment. Mensen die laag op integriteit scoren zullen er sowieso voordeel voor zichzelf uit halen. Maar daar zit van alles tussenin. Die grote middengroep is het lastigst en tegelijkertijd het meest relevant. Want zij zijn meer geneigd om af te stemmen en te reageren op de situatie en omstandigheden.

Code of conduct

Die grote groep is in principe wel geneigd om te doen wat wordt beloond en te laten wat wordt bestraft. Maar het gaat ook om impliciete regels. Misschien wel juist! Fijn dus dat veel organisaties een ‘code of conduct’ hebben opgesteld (of daar nu ‘luidruchtig’ mee bezig zijn) over wat wel en niet moreel verantwoord is. Die hóór je ook te hebben en als het klopt met de Bedoeling, dan is het goed. Maar wie leest dat om 8.00 uur ’s ochtends voordat het werk begint? Het blijft een papieren intentie: mooi op zondag, maar lastiger op maandag want dan nemen de ongeschreven regels het vaak weer over.

Wie is de baas?

Zeker als er sprake is van misbruik binnen -en van- machtsverhoudingen, zijn we aan beide kanten van die as kwetsbaar. 

Maar laten we niet vergeten dat álle vormen van grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik onacceptabel zijn, ontmaskert en voorkomen dienen te worden. Denk maar aan wat er bij de Belastingdienst allemaal mis is gegaan met de Toeslagenaffaire als gevolg.

Wat zijn dan grenzen?

Van wie zijn de grenzen? Wie bepaalt of iets (on)acceptabel is? We kunnen met zijn allen wel vinden dat je niet mag stelen, maar als een organisatiecultuur vooral over winst maken gaat, kán dat ook de vorm van stelen aannemen. Denk bijvoorbeeld aan de woekerwinsten die banken maakten vlak voor de financiële crisis, ten koste van klanten. Binnen de bank cultuur was het geen stelen. Het was ‘slim zakendoen’.

Grijs gebied

De organisatiecultuur en -structuur heeft een belangrijke invloed op grensoverschrijdend gedrag. Als het misgaat ben je er niet door de ‘rotte appel’ te verwijderen. Het gaat om aandacht voor de hele ‘mand’. Inclusief de leiders.

Integriteit is zwart-wit. Je kunt immers niet een beetje integer zijn. Het is dan ook oppassen geblazen als het ‘grijze gebied’ betreden wordt, als mensen elkaar niet bij de les houden. Als er te weinig leidinggevende rolmodellen zijn of als leidinggevenden onvoldoende tegenspraak krijgen of dulden, dat slecht hebben georganiseerd.

Integriteit is tegelijkertijd veelkleurig. We denken niet allemaal op dezelfde manier en we hebben ook allemaal zo ons eigen beeld bij wat we zóuden doen in een bepaalde situatie.

Hoe werk je aan een integere cultuur?

Integriteit is hoe dan ook afhankelijk van de aandacht die het krijgt. Een code of conduct is daarbij onmisbaar. Maar het is nooit af. Op een dagelijks niveau moet je samen blijven kijken naar de veranderingen, de dynamiek, de ontwikkelingen. Het sterft, of wordt ‘grijs’, als het geen gespreksonderwerp is en in de onderstroom verdwijnt. Of, en dat gebeurt helaas veel: het wordt een ‘papieren tijger’. Iets om hooguit in dispuut naar te verwijzen of om als controling tool te gebruiken. Wat je dan krijgt is dat mensen uit angst voor ‘straf’ zullen handelen of niet-handelen.

Het management voorop

Ook het management kan zich niet onbetuigd laten. Stel jezelf kwetsbaar op. Deel je eigen dilemma’s en geef het goede voorbeeld. Het Amerikaanse staffing Agency Robert Half deed in 2016 al onderzoek onder 3000 professionals naar de belangrijkste eigenschappen in een leider. Respondenten konden kiezen uit: toegankelijkheid, samenwerken, competitiegerichtheid, besluitvaardigheid, rechtvaardigheid, integriteit, strategisch denken en transparantie. Als het gaat om leiderschap lijkt er maar één eigenschap echt van belang. Het overgrote deel koos voor integriteit. Dat zal anno 2022 alleen maar toegenomen zijn.

Van iedereen

Als je een integere cultuur nastreeft, werkt repressie niet. Intrinsieke motivatie werkt wel, vanuit een doorleefd begrijpen wat het belang is. Dat houdt in dat je samen in gesprek bent over wat integer handelen is binnen de gegeven context en dat de psychologische veiligheid goed is. En beperk dat niet tot 1 x per jaar, maar doe het dagelijks. Impliciet en expliciet. 1 op 1 en in breder verband. Maak er, vanuit de Bedoeling, een kernwaarde van die dagelijks getoetst en gevoed wordt, ongeacht de branche waarbinnen de organisatie opereert.

Integriteitstheater

Integriteitsvraagstukken en daarmee compliance, lenen zich bij uitstek voor theatrale interventies omdat we hiermee een gedeelde beleving creëren waarin dilemma’s en veel voorkomende casuïstiek herkenbaar neergezet worden. Via de acteurs wordt het gesprek met elkaar gevoerd over de beleving en het belang van compliance en integriteit. Het is bij meerdere opdrachtgevers een zeer effectieve (en geliefde) manier gebleken om het gesprek op gang te brengen.

Integriteitstheater

Ben je er dan?

Je bent in ieder geval onderweg. Daarna moet je het samen verder brengen. Dat kan door trainingen over het échte gesprek, elkaar aanspreken op non-compliance en grensoverschrijdend gedrag, door ons leiderschapsprogramma waarin leiders hun eigen integriteit en rol met elkaar bespreken. Van daaruit kan gekeken worden naar de inrichting van integriteitsbeleid en processen. Klopt het allemaal met wat we dènken dat we doen als het over integriteit en grensoverschrijdend gedrag gaat? En dat jaarlijks herijken want de uitdagingen (en verleidingen) blijven groot.

Wil je meer weten? Download dan hieronder onze brochure over het aanbod van Making Sense Together met betrekking tot grensoverschrijdend gedrag. Of vraag een gratis SPARSESSIE aan. We denken graag met je mee.

It takes two to tango

It takes two to tango

Het lijkt soms dat psychologische veiligheid en conflict niet samen kunnen gaan. Maar als ze samen dansen, ontstaat er juist een prachtige synergie die de teamdynamiek verrijkt. Je kunt denken dat als je een veilige omgeving wilt creëren, je conflicten moet vermijden....

Lees meer
Tevredenheid is fijn. Betrokkenheid is mooier.

Tevredenheid is fijn. Betrokkenheid is mooier.

Verzuim, vertrek, tegenvallende resultaten, gedoe tussen collega’s of teams: je wilt het natuurlijk allemaal voorkomen. Maar de realiteit is dat die uitdagingen er nu eenmaal zijn; soms staren ze je in het gezicht, soms staan ze om een hoekje verdekt opgesteld. Als...

Lees meer
Workplace learning

Workplace learning

Als CONTINU leren en ontwikkelen binnen je organisatie je doel is, duik dan vooral eens in ‘Workplace Learning’ van Nigel Paine, een praktische, evidence-based gids voor een lerende cultuur en meer engagement van medewerkers. Het is helder en toegankelijk geschreven...

Lees meer
Talenten koesteren

Talenten koesteren

We kunnen nog meer liefde en werkgeluk creëren als we bewust waarderend kijken naar talenten van onszelf en van collega's. Als we ons richten op wat er van nature in ons zit en hoe we dit nog verder kunnen laten groeien. Als we dezelfde taal spreken als het over...

Lees meer
Een veilige cultuur creëer je samen

Een veilige cultuur creëer je samen

Hoe verandert een gave, begerenswaardige werkplek, waar veel mensen bij willen horen, gaandeweg in een onveilige werkplek die publiekelijk aan de schandpaal wordt genageld? Op dit moment is DWDD het gesprek van de dag, maar het kan in principe elke organisatie...

Lees meer
Diversiteit en inclusie: hoe dan?

Diversiteit en inclusie: hoe dan?

Goed werkgeverschap gaat onder andere over diversiteit. Organisaties presteren beter als zij een grote diversiteit aan mensen in dienst hebben. Voorwaarde is wel dat het onderdeel uitmaakt van de Bedoeling. En dat leidinggevenden hier goed en consequent mee omgaan....

Lees meer
Een goede leider

Een goede leider

Een goede leider organiseert en onderzoekt het eigen ongelijk. In dit mooie interview licht Marilieke Engbers toe hoe belangrijk dat is. En waarom er ruimte moet zijn voor verschillende perspectieven, wil je van goed leiderschap (en goede samenwerking) kunnen...

Lees meer
Voorbeeld doet volgen

Voorbeeld doet volgen

Onze klanten willen graag werken aan betekenisvolle werkrelaties door zich te richten op diversiteit in het team, psychologische veiligheid en reflectie op het ontstaan van (en grip krijgen op) patronen. In NRC (23 dec 2021) lazen we een inspirerend interview met...

Lees meer
Duik in de onderstroom

Duik in de onderstroom

De onderstroom. Het is inmiddels een bekend ‘label’ voor wat er niet gezegd of besproken wordt, maar wat wèl bepalend is. Ook op de werkvloer.Hoe groter het verschil tussen wat we zeggen en wat we denken en voelen, hoe ‘dieper’ de onderstroom is.Meestal weet je het...

Lees meer
de 4 niveaus van Psychologische Veiligheid

de 4 niveaus van Psychologische Veiligheid

Het begrip ‘Psychologische Veiligheid’ op zich klinkt misschien wat academisch maar het gaat in feite over heel begrijpelijke en menselijke behoeftes als: je mening kunnen geven, twijfels uiten, elke vraag kunnen stellen, fouten bespreekbaar maken, nieuwe ideeën...

Lees meer
De grote impact van theater interventies

De grote impact van theater interventies

Ter leering ende vermaeck. Deze uitdrukking, waarvan de herkomst niet helemaal duidelijk is, bouwt voort op de aloude gedachte dat iets nuttigs ook aangenaam kan zijn; zo bestaat er het Latijnse gevleugelde woord miscere utile dulci (naar Horatius): 'het nuttige met...

Lees meer
Ontdek je sterke punten

Ontdek je sterke punten

Making Sense Together werkt onder andere aan talentontwikkeling. Veel organisaties zijn nog vooral gericht op zwakheden (of eufemistisch 'ontwikkelpunten' genoemd). Wat niet goed gaat krijgt in het algemeen nu eenmaal meer aandacht. Talenten worden wel gezien en benut...

Lees meer
Ik én wij

Ik én wij

Niet elke revolutie ging zo snel als de huidige. 9000 jaar geleden begonnen mensen hun voedselvoorziening te organiseren: de agrarische revolutie. Dagelijkse ontwikkelingen verliepen nog traag. 200 jaar terug hadden we de industriële revolutie. Het tempo lag...

Lees meer
In gesprek met Amy Edmondson

In gesprek met Amy Edmondson

Volgens Harvard University's Dr. Amy Edmondson is psychologische veiligheid een essentiële voorwaarde binnen onze huidige kenniseconomie. Als medewerkers (op elke laag van de organisatie) geen vrijheid ervaren om hun gedachten, twijfels, fouten en ideeën te delen,...

Lees meer
Als je enige gereedschap een hamer is

Als je enige gereedschap een hamer is

.. dan zie je alleen maar spijkers. Of erger: je ziet nog maar één spijker. We hebben allemaal wel eens last van tunnelvisie. Zo overtuigd als we kunnen zijn van onze eigen zienswijze of statement, dat we gaan hameren. In de veronderstelling dat anderen het ook zo...

Lees meer
Aangeleerde hulpeloosheid

Aangeleerde hulpeloosheid

Als je dieren laat lijden en zij kunnen daar niets tegen doen, gaan ze bij de pakken neerzitten. Ze verpieteren ook qua gezondheid. Dat op zichzelf is niet zo bijzonder, wat wel opmerkelijk is, is dat deze dieren na een treitersessie ook moeilijk in staat zijn om nog...

Lees meer
Over de uitholling van moraliteit

Over de uitholling van moraliteit

Een boeiend artikel van Lenette Schuijt (Managementsite 16 november 2021) dat ook mooi aansluit bij de aandacht voor omgangsvormen in de Tweede Kamer in dezelfde week. "Waarom handelen onze leiders zo weinig vanuit een moreel kompas? Is het een verzet tegen dwingende...

Lees meer
De onbevreesde organisatie – Amy C. Edmondson

De onbevreesde organisatie – Amy C. Edmondson

Met 'De onbevreesde organisatie' zet Amy C. Edmondson het begrip psychologische veiligheid binnen organisaties en teams op de kaart. Dit veelgeprezen boek is gebaseerd op twintig jaar diepgaand onderzoek. Het toont met vele overtuigende praktijkvoorbeelden en...

Lees meer
Betekenisvolle werkrelaties – Ina Ahuis

Betekenisvolle werkrelaties – Ina Ahuis

'Ons leven wordt grotendeels bepaald door de kwaliteit van onze relaties.  Dat is in ons werk niet anders.' In Betekenisvolle werkrelaties laat Ina Ahuis zien wat het vraagt om betekenisvolle werkrelaties aan te gaan én hoe je anderen daarbij kunt ondersteunen en...

Lees meer
Doen wat je belooft

Doen wat je belooft

Onze ouders hebben het ons met de paplepel ingegoten: wat je belooft moet je doen. En die moraal geldt niet alleen voor kinderen, maar ook voor de ouders. Logisch dat een kind protesteert als vader bijvoorbeeld een lekker toetje in het vooruitzicht stelt en na de...

Lees meer

Vraag hier ons gratis E-Book aan.:
16 inspirerende time outs voor meetings