Ter leering ende vermaeck. Deze uitdrukking, waarvan de herkomst niet helemaal duidelijk is, bouwt voort op de aloude gedachte dat iets nuttigs ook aangenaam kan zijn; zo bestaat er het Latijnse gevleugelde woord miscere utile dulci (naar Horatius): ‘het nuttige met het aangename verenigen’.

Dat is waar theater ook over gaat. En misschien kun je wel stellen dat ‘vermaak’ het generieke doel is. Wat niet alleen betekent dat je scheef in je stoel hangt van het lachen. Het gaat ook over ontroering en vele andere emoties. En om het herkennen van emoties en situaties, die dan (hopelijk) ook tot reflectie of goede gesprekken leidt.

Making Sense Together maakt veelvuldig gebruik van theater interventies. Omdat mensen ervan leren. Theater maakt gedrag en situaties concreet herkenbaar en helpt om in gesprek te raken met elkaar over belangrijke thema’s. Maar we zetten theater interventies ook in omdat theater ‘vermaakt’. Het plezier en het lachen, zijn essentiële ‘transportmiddelen’ van inzichten. Bovendien zorgt het ervoor dat allemaal niet zo zwaar hoeft te zijn. Plezier is bovendien een grote motivator!

Wat zegt de wetenschap?

We zijn er al lang geleden ingedoken en delen hier graag een aantal wetenschappelijke studies en inzichten met je over de effecten van theater als interventie.

Do the right thing

Er zijn verschillende studies die laten zien dat theater positieve psychologische en sociale effecten oplevert. Een mooi onderzoek daarover, genaamd ‘Do the Right Thing’, werd gedaan door Felten, Emmen & Keuzenkamp (2015). Daaruit blijkt dat met name theater het empathisch vermogen van mensen voedt, waardoor negatieve gevoelens (over homoseksualiteit in dit geval) afnemen. Bijvoorbeeld door ervaringen van discriminatie en uitsluiting, en de negatieve gevolgen hiervan voor mensen, in beeld te brengen.

Het voordeel van theater ten opzichte van natuurlijke interacties tussen groepen mensen is dat het publiek meegenomen wordt in een menselijk verhaal. Doordat het publiek een voorstelling min of meer ondergaat, wordt de ruimte om weerstand te bieden kleiner.  

Wijktheater

Een ander mooi voorbeeld en onderzoek gaat over wijktheater als sociale interventie. Het
bijzondere aan wijktheater is dat wijkbewoners op verschillende manieren kunnen
participeren; als publiek, als vrijwilliger bij de productie of als acteur. Uit onderzoek naar het theaterproject ‘Kaap de Goede Hoop’ van het Rotterdamse Wijktheater blijkt dat bewoners zich door wijktheater meer verbonden voelden met de wijk. Ook voelden mensen zich erkend, gehoord en zelfverzekerder.

Sommige studies vinden verbanden tussen zowel dans, muziek, theater als beeldende kunst, en een verbeterd mentaal welbevinden onder ouderen. Meer specifiek laten deze zien interventies negatieve gevoelens van angst en depressie verminderen en gevoelens van plezier juist toenemen. Op cognitief niveau signaleren onderzoekers een versterkt probleemoplossend vermogen en een verbetering in de reactiesnelheid. Hoogleraar aan de Leidse Universiteit Yra van Dijk deed bijvoorbeeld onderzoek naar de effecten van theater (in combinatie met poëzie en muziek) bij ouderen met dementie. Mensen bleken na een aantal voorstellingen minder verward, voelden zich meer thuis en reageerden alerter op activiteiten in hun omgeving (Van Dijk, e.a., 2011).

Stevige onderbouwing

Wij wisten het al maar de kracht van theater interventies kan dus rekenen op een stevige wetenschappelijke onderbouwing: in verschillende settings werkt het positief in op sociale verbinding, kennis, bewustwording van houding en/of gedrag en is daarom een succesvolle interventie om verandering bij mensen teweeg te brengen.

Kwaliteit telt natuurlijk ook

Je kunt niet zomaar wat doen. Om de vruchten te kunnen plukken, is een aantal voorwaarden onmisbaar:

• Het niveau moet aansluiten op het niveau van deelnemers;
• Er is een open en veilige sfeer nodig zodat deelnemers zich op hun gemak voelen om zich te uiten;
• Herkenbare elementen voor de doelgroep mogen niet ontbreken. Maatwerk dus;
• De begeleiders van de interventie moeten aandacht, geduld, interesse en sensitiviteit voor de doelgroep hebben;
• De grootste effecten worden bereik als er professionele acteurs ingezet worden.

Kijk eens aan! Laat dat nu allemaal precies zijn wat wij doen als we theaterinterventies inzetten. Soms staan de interventies op zichzelf, bijvoorbeeld tijdens een jaaropening. Maar vaker integreren we de interventies in een traject.

Meer weten? Kijk dan even bij onze verschillende theater interventies.